W trakcie budowy konieczna jest obecność określonych specjalistów. Nadzorują oni przebieg prowadzonych prac, ich zgodność z prawem oraz projektem. Każda budowa musi być nadzorowana przez wyznaczonego kierownika budowy, najczęściej jest to osoba współpracująca z generalnym wykonawcą, dlatego można powołać również inspektora nadzoru inwestorskiego, który występuje w roli reprezentanta interesów inwestora. Kim jest inspektor nadzoru inwestorskiego, kiedy należy go powołać i czy jest to konieczne?
Aby zostać inspektorem nadzoru inwestorskiego należy posiadać takie same kompetencje jak kierownik budowy. Odpowiednie wykształcenie wyższe techniczne w kierunku budownictwo oraz doświadczenie. Samodzielna funkcja techniczna inspektora wymaga posiadania uprawnień budowlanych w specjalności odpowiedniej do nadzorowanych prac. Dodatkowo należy być czynnym członkiem okręgowej izby inżynierów budownictwa i posiadać niezbędne ubezpieczenie OC.
Stanowisko inspektora nadzoru obejmowane jest przez inżynierów posiadających doświadczenie w prowadzeniu budów o zakresie prac zbliżonym do nadzorowanego zakresu. Objęcie funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego zazwyczaj poprzedza pełnienie funkcji kierownika budowy lub kierownika robót.
Inspektor nadzoru inwestorskiego jest jednym z uczestników procesu budowlanego. Powoływany przez Inwestora w celu reprezentowania jego interesów. Obecność inspektora nadzoru na budowie zależy od decyzji inwestora, choć w przypadku budów o skomplikowanym zakresie prac, prawo narzuca obowiązek jego zatrudnienia, co zostaje określone w pozwoleniu na budowę wydawanym przez starostwo.
Zadaniem inspektora jest sprawdzanie poszczególnych etapów budowy, realizowanej przez generalnego wykonawcę, oraz jej przebiegu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego oraz z zachowaniem bezpieczeństwa. Inspektor jest upoważniony do wstępu na teren budowy i przeprowadzenia kontroli, podczas której ma wgląd do dokumentacji inwestycji. Zwraca wówczas uwagę na czynności wykonywane zgodnie z wytycznymi prawa budowlanego.
W ramach pełnionej funkcji weryfikuje jakość wykonywanych robót budowlanych. Sprawdza i odbiera poszczególne etapy robót budowlanych ulegające zakryciu lub zanikające. Uczestniczy w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń i przewodów kominowych oraz w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywaniu ich do użytkowania. Potwierdza faktycznie wykonane roboty oraz usunięte wady. Na życzenie inwestora może również kontrolować rozliczenia finansowe budowy.
Wszelkie decyzje dotyczące budowy podejmuje kierownik budowy. Inspektor nadzoru inwestorskiego sprawuje pieczę nad jakością wykonywanych prac budowlanych. Reprezentuje przede wszystkim interes inwestora na budowie, sprawując kontrolę nad zgodnością jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego inspektor nadzoru inwestorskiego powinien przede wszystkim reprezentować inwestora na budowie. Zakres uprawnień został określony w ustawie prawo budowlane. Wskazane zakresy obejmują prawo do wydawania poleceń kierownikowi budowy, potwierdzonych wpisem do dziennika budowy w zakresie :
W sytuacji, gdy kontynuacja robót budowlanych może wywołać zagrożenie lub spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę, inspektor nadzoru inwestorskiego może wstrzymać budowę.
Inspektor nadzoru inwestorskiego ma pełne uprawnienia uczestnika procesu budowlanego. Może on zostać ustanowiony przez inwestora lub zostaje nim obligatoryjnie, zgodnie z wytycznymi do otrzymanego pozwolenia na budowę. Jeżeli prace budowlane są szczególnie skomplikowane, może wystąpić konieczność powołania kilku inspektorów w zakresie różnych specjalności. W takim przypadku inwestor powinien wyznaczyć jednego z nich jako głównego inspektora, którego zadaniem jest koordynowanie prac pozostałych inspektorów.